سلامت نیوز: بیماری سل از آن بیماری‌هایی است که نامش قدیمی است و شاید فکر کنیم دیگر کسی دچار آن نمی‌شود و نامش را فقط در کتاب‌ها و قصه‌های قدیمی‌تر می‌شود دید. اما اینطور نیست و هنوز بین بیماری سالانه بسیاری از افراد را درگیر می‌کند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، سل با توجه به تغییرات جوامع و حتی بیماری‌های جدید شکل و شمایل جدیدتری هم پیدا کرده و هنوز باید مراقب آن بود. به تازگی هم معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره ابتلا به سل هشدار داده است.
۹هزار نفر مبتلا به سل
آنطور که دکتر علی‌اکبر سیار معاون بهداشت وزارت بهداشت گفته است سالمندان،حاشیه‌نشینان و همچنین مبتلایان به بیماری‌های غیرواگیر و ایدز چهار گروه در معرض ابتلا به سل در کشور هستند.
دکتر سیاری می‌گوید: «جامعه ما به سمت سالمند شدن حرکت می‌کند و این موضوع یکی از چالش‌های ما به حساب می‌آید. همچنین بیماری‌های واگیر نیز به عنوان یک مساله جهانی مطرح است و دیابت به عنوان یکی از این بیماری‌های غیرواگیر رو به افزایش است. ابتلا به سل نیز در این افراد چهار برابر سایرین است.یکی دیگر از گروه‌های در معرض ابتلا به سل، جمعیت حاشیه‌نشین هستند. یک سوم جمعیت دنیا در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند و ثابت شده که این جمعیت به علت فقر و محرومیت از خدمات بهداشتی و درمانی میزان ابتلا به سل بیشتر است.»
شیوع بیماری‌هایی مثل ایدز درمان سل را با چالش جدیدی مواجه کرده است. به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت زمانی که این دو بیماری با هم همراه شوند، میزان مرگ در بیماران سه برابر می‌شود.طبق آمار سال گذشته ۹ هزار و ۹۱۵ مورد سل جدید در کشور گزارش شده اما به گفته دکتر مهشید ناصحی رئیس اداره کنترل سل و جذام وزارت بهداشت، ۲۱ درصد موارد ابتلا به سل یا شناسایی نمی‌شود و یا اینکه گزارش آنها به وزارت بهداشت نمی‌رسد.او البته از کاهش ابتلا به سل در ایران هم خبر داده و گفته است: «میزان موارد بروز سل در کشور در یک دوره پنج ساله از ۱۴۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر به ۱۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر کاهش یافته است. تخمین میزان بروز سل در جهان به ازای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت ۱۴۲ نفر، در منطقه ما به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۱۶ مورد ابتلا و این عدد در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر مبتلا ۱۶ مورد مبتلا گزارش داده است.»
این بیماری کودکان را هم درگیر می‌کند و میزان بروز سل به ازای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت کودکان زیر ۶ سال ۱۴۴۰ مورد پیش‌بینی می‌شود. همچنین در بزرگسالان نیز ۴۷۴ مورد در ۱۰۰ هزار نفر تشخیص داده می‌شود.
در هر جای ایران که باشید ممکن است دچار این بیماری شوید اما جالب است بدانید که میزان شیوع آن در بعضی استان‌ها بیشتر است. به گفته دکتر ناصحی. بیشترین میزان ابتلا به سل در استان‌های سیستان و بلوچستان، گلستان، خوزستان، هرمزگان و خراسان است.ضمن اینکه در نقاطی که معادن سنگ دارد آمار بالاتر است و در واقع افراد شاغل در این معادن سنگ، در معرض خطر بیشتری هستند چون که دچار بیماری‌ای هستند به نام سلیکوزیسم که ابتلا به آن، احتمال ابتلا به سل را هم بالا می‌برد.
البته قرار گرفتن ما در کنار در کشور افغانستان و پاکستان هم در شیوع سل بی تاثیر نبوده است چون ۸۰ درصد سل دنیا در ۲۲ کشور است که ۲ مورد افغانستان و پاکستان هستند و عراق هم در سالهای اخیر که جنگ و درگیری، زیرساخت‌های بهداشتی آن را تخریب کرده، وضعیت نامناسبی از نظر شیوع سل پیدا کرده است.
سل را بشناسیم
بد نیست بدانیم سل چطور ایجاد می‌شود.عامل این بیماری میکروبی میله‌ای شکل و بسیار کوچک است که تنها توسط میکروسکوپ دیده می‌شود و «باسیل سل» نام دارد. دقیقا به دلیل همین کوچکی به راحتی در هوا شناور می‌ماند و به افراد سالم منتقل می‌شود.
میکروب سل به صورت ذرات ریز وارد هوا شده و مثل سرماخوردگی منتقل می‌شود. اگر کسی سل داشته باشد این ذرات توسط سرفه،عطسه، صحبت، خنده و یا فریاد شما، ایجاد و در هوا پخش می‌شوند و در هوای موجود در هر فضای بسته‌ای برای مدت طولانی می‌توانند به طور معلق باقی بمانند. میکروب سل در خلط کاملاً خشک شده و یا در گرد و غبار معلق پس از ۸ تا ۱۰ روز از بین می‌رود. این میکروب در خاک سرد و سایه دار حداقل ۶ ماه زنده مانده و در خلط در حال پوسیدن و تجزیه، هفته‌ها و ماه‌ها مقاومت دارد.
زمانی که فرد سالم در هوای آلوده به این ذرات میکروبی تنفس کند، میکروب سل را وارد ریه خود کرده و این میکروب خود را در عرض ۴۸ ساعت به نقاط مختلف بدن می‌رساند. ولی بعد از آن بدن دفاع کرده و اجازه گسترش و فعالیت را به میکروب سل نمی‌دهد. به همین دلیل برای انتقال بیماری سل، تماس‌های طولانی و ورود تعداد زیاد میکروب سل نیاز است .
البته همه افرادی که این میکروب وارد ریه‌شان می‌شود مبتلا نمی‌شوند. چون سیستم ایمنی بدن در مقابل این میکروب دفاع کرده و اطراف آن را یک دیواره محکم دفاعی کشیده و آن را غیرفعال و خفته می‌کند. جالب است بدانید حدود یک سوم مردم به این میکروب آلوده شده‌اند ولی خودشان خبر ندارند!
تنها در ۱۰ درصد موارد این دیواره دفاعی به دلائل مختلف تخریب شده و میکروب‌های خفته و غیرفعال سل بیدار شده و شروع به تکثیر می‌کنند.
فرد در تماس نزدیک و مستمر با بیمار مبتلا به سل ریوی واگیر، جوامع کم درآمد با خدمات بهداشتی ضعیف، اشخاص متولد شده در مناطقی از جهان که بیماری سل شایع هستند،افرادی که به مدت طولانی در مراکز خاص نگهداری می‌شوند (مانند زندان‌ها و آسایشگاه‌های سالمندان، پناهگاه‌ها و…)، افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی، افرادی که تماس شغلی با بیماران مبتلا به سل دارند، افراد مبتلا به عفونت HIV (ایدز)، افرادی که سابقه درمان ناکافی سل دارند و مبتلایان به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به سل هستند. درمان طولانی با داروهای کورتن،مصرف داروهای پیوند اعضاء (کاهنده سیستم ایمنی)، سرطان سر و گردن، سرطان خون و غدد لنفاوی، نارسایی مزمن کلیوی و پائین بودن وزن هم احتمال ابتلا به سل را بالا می‌برد.
بیماری سل علایمی هم دارد. تعدادی از بیماران ممکن است در ابتدا برای مدت چند هفته تا چند ماه احساس خستگی، بی اشتهایی، کاهش وزن، ضعف عمومی، تعریق شبانه بخصوص در نیمه فوقانی بدن، قاعدگی نامنظم یا تب‌های خفیف کنند که در زمان فعالیت کاری شدید یا استرس‌های هیجانی بیشتر می‌شود. در بعضی بیماران هم ممکن است به صورت یک بیماری تب دار حاد، همراه لرز و علائم عمومی شبیه آنفولانزا بروز کند. اما برای تشخیص سل نیاز به بررسی و آزمایش‌های چون رادیوگرافی و تصویرنگاری‌های متعدد از قفسه سینه، نمونه برداری از ضایعات، کشت از نمونه‌های ریه، پرده ریه و قلب، کبد و صفاق است.
درمان و پیشگیری
اگر این بیماری زود تشخیص داده شود درمان آن با مصرف داروی خوراکی به صورت قرص و کپسول انجام می‌شود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان و یا آسایشگاه نیست. به گفته دکتر سیاری درمان سل معمولی ۴۵۰ هزار تومان هزینه دارد، اما یک دوره سل مقاوم به درمان حدود ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان برای بیماران هزینه دارد. بیشتر بیمارانی که مبتلا به سل معمولی هستند، به طور سرپایی درمان می‌شوند، اما مبتلایان به سل مقاوم، حداقل به شش ماه بستری نیاز دارند.
مهمترین راه پیشگیری از سل واکسیناسیون است. همان واکسن معروف ب.ث. ژ. پس اگر نوزاد و کودک دارید حتما زدن این واکسن را جدی بگیرید و در زمان‌های توصیه شده آن را تزریق کنید.
اگر هم در شهرها واستان‌هایی زندگی می‌کنید که شیوع این بیماری بالاست سعی کنید کمتر با افراد مبتلا تماس داشته باشی تا درگیر سل و دردسرهای آن نشوید.
بیماری سل از آن بیماری‌هایی است که نامش قدیمی است و شاید فکر کنیم دیگر کسی دچار آن نمی‌شود و نامش را فقط در کتاب‌ها و قصه‌های قدیمی‌تر می‌شود دید. اما اینطور نیست و هنوز بین بیماری سالانه بسیاری از افراد را درگیر می‌کند.
نظر شما